කාබනික ගොවිතැන (Organic farming) යනු කෘතිම බාහිර යෙදවුම් වෙනුවට ස්වාභාවික පරිසර පද්ධති කළමනාකරණය තුළින් වැඩෙන ආහාර කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන කෘෂිකාර්මික භාවිතයන් සමූහයකි.
එය බොහෝ විට “විකල්ප ගොවිතැන – alternative farming” ලෙස හැඳින්වුවද, කාබනික ගොවිතැන යනු නූතන ගොවිතැනට වඩා සාම්ප්‍රදායික කෘෂිකාර්මික ක්‍රමයකි.
කාබනික ගොවිතැන යනු කුමක්ද?
කාබනික ගොවිතැන පිළිබඳ විශ්වීයව පිළිගත් අර්ථ දැක්වීමක් නොමැත. නමුත් බොහෝ ප්‍රධාන කෘෂිකාර්මික සංවිධාන එය ‘කෘතිම හා හානිකර පළිබෝධ නාශක, පොහොර, වර්ධන නියාමකයින් සහ පශු සම්පත් ආහාර ආකලන භාවිතා කිරීමෙන් වැළකී සිටින විශේෂිත නිෂ්පාදන පද්ධතියක්‘ ලෙස සලකයි.
කාබනික ගොවිතැන ක්‍රියාත්මක වන ආකාරය
සෞඛ්‍ය සම්පන්න පස නඩත්තු කිරීම, සෞඛ්‍ය සම්පන්න පැලෑටි වගා කිරීම සහ පළිබෝධ සහ වල් පැලෑටි පාලනය කිරීම සඳහා බෝග මාරුව, යාන්ත්‍රික වගාව, සත්ව පොහොර, හරිත පොහොර සහ ඒකාබද්ධ පළිබෝධ කළමනාකරණය වැනි විකල්ප ගොවිතැන් ක්‍රම සියල්ලම පාහේ කාබනික ගොවිතැන් ක්‍රම මත රඳා පවතී .
සාමාන්‍ය ක්‍රමයක් ලෙස කාබනික ගොවිතැන ගොඩනඟා ඇත්තේ නිරෝගී පරිසර පද්ධතියක් නිරෝගී අන්තර් පරායත්ත කොටස් වලින් සෑදී ඇති බැවිනි. පරිසර පද්ධතියේ එක් කොටසකට තවත් වියදමකින් හානි කළ හැකි ද්‍රව්‍ය හෝ ක්‍රම භාවිතා කිරීමෙන් එය වළක්වයි.
මෙම “විකල්ප” ගොවිතැන් ක්‍රම, වර්ධනය වන තත්වයන් පාලනය කිරීම සඳහා පළිබෝධනාශක සහ වෙනත් කෘතිම ගොවිතැන් යෙදීම් ඇතුළත් නව ගොවිතැන් ක්‍රමවලට වඩා ඓතිහාසික දෘෂ්ටි කෝණයකින් පැරණි ය. මෙම නවීන ක්‍රම බොහෝ දුරට ගොඩනඟා ඇත්තේ නවීන දින කෘෂිකාර්මික ක්‍රමයට (modern-day agricultural system) සහාය වීම සඳහා වන අතර එය බොහෝ විට විවේචනයට ලක්ව ඇත්තේ හැකි ඉක්මනින් විශාල ආහාර ප්‍රමාණයක් නිෂ්පාදනය කිරීම සඳහා ය.
සහතික කළ කාබනික වන්නේ කෙසේද?
කාබනික ආහාර වගා කිරීමට හෝ කාබනික ගොවිතැන් ක්‍රම ක්‍රියාත්මක කිරීමට ගොවියෙකුට නිල වශයෙන් සහතික කිරීම අවශ්‍ය නොවේ. කෙසේ වෙතත්, බොහෝ විට ඔවුන්ගේ නිෂ්පාදන “කාබනික -organic, ” ලෙස ලේබල් කර අලෙවිකරණය කිරීමට ඔවුන්ට අවශ්‍ය නම්, ඔවුන්ට නිල සහතික කිරීම අවශ්‍ය වේ.
කාබනික ගොවිතැනේ ප්‍රතිලාභ හා අභියෝග
ප්‍රතිලාභ
- පාංශු ජීව ශක්තිය දිරිමත් කරන අතර ඛාදනය වළක්වයි
- ජල දූෂණය අඩු කරයි
- දේශගුණික විපර්යාස අවම කරයි
- වැඩි ජෛව විවිධත්වයක් ඇති කිරීමට දිරිගන්වයි
- GMO භාවිතය සීමා කරයි
අභියෝග
- ඉහළ ක්‍රියාත්මක කිරීමේ පිරිවැය
- අධ්‍යාපනය සඳහා දැඩි පෙළඹවීම
- නොගැලපෙන ප්‍රතිලාභ
- විශාල පාඩු වලට ඇති අවදානම
- සහතික කිරීම සඳහා දිගු සංක්‍රාන්තිය
ප්‍රතිලාභ පැහැදිලි කර ගැනීම
- පාංශු ජීව ශක්තිය දිරිමත් කිරීම සහ ඛාදනය වැළැක්වීම : කාබනික ගොවිතැනේ කේන්ද්‍රීය වන්නේ ආවරණ බෝග, බෝග මාරුව සහ අවම වන තෙක් පාංශු සංවර්ධනය දිරිගැන්වීමේ පුරුදු ය. මෙම ක්‍රම මගින් පසෙහි ස්වාභාවික ජීව ශක්තිය ශක්තිමත් වන අතර ඛාදනය අවම කරමින් වඩාත් සංයුක්තව සිටීමට උපකාරී වේ.
- ජල දූෂණය අඩු කරයි : කෘතිම පොහොර සහ පළිබෝධනාශක භූගත ජල දූෂණයට සැලකිය යුතු දායකත්වයක් සපයයි. කාබනික ගොවිතැනේදී මෙම නිෂ්පාදන තහනම්ය.
- දේශගුණික විපර්යාස අවම කරයි : කෘෂි රසායනික නිෂ්පාදනය පොසිල ඉන්ධන මත දැඩි ලෙස රඳා පවතින අතර කාබනික ගොවිතැන මේවා වළක්වා ගැනීමෙන් පොසිල ඉන්ධන පරිභෝජනය අඩු වේ. කාබනික භාවිතයන් පසෙහි කාබන් තබා ගැනීමෙන් හරිතාගාර වායු විමෝචනය අවම කිරීමට උපකාරී වේ.
- වැඩි ජෛව විවිධත්වයක් දිරිගන්වයි : කාබනික ගොවිතැන ජෛව ශාක හා සත්ත්ව විශේෂ, පරාග වාහකයන් සහ පළිබෝධ විලෝපිකයන්ගේ විවිධත්වය පවත්වා ගැනීමට උපකාරී වේ.
- GMO භාවිතය සීමා කරයි : ජානමය වශයෙන් නවීකරණය කරන ලද බීජ භාවිතයෙන් වළක්වයි.
අභියෝග පැහැදිලි කර ගැනීම
- ඉහළ ක්‍රියාත්මක කිරීමේ පිරිවැය : කාබනික ගොවීන් බාහිර යෙදවුම්වල පිරිවැය මග හැරියද, කාබනික ගොවිතැන් කිරීමේ ක්‍රියාවලිය ශ්‍රම දායක වන අතර ගොවියෙකුට දරා ගැනීමට අපහසු විය හැකි වෙනත් ක්‍රියාත්මක කිරීමේ වියදම් ද ඇතුළත් වේ.
- අධ්‍යාපනය ලබාගත යුතු වීම : බොහෝ කාබනික ගොවිතැන් නූතන ගොවීන්ට නුහුරු බැවින් නිසි ක්‍රමවේදයන් සහ හොඳම භාවිතයන් ඉගෙන ගැනීමට පුළුල් අධ්‍යාපනයක් අවශ්‍ය වේ.
- නොගැලපෙන ප්‍රතිලාභ : කාබනික ගොවිතැන බෝග මාරුව (crop rotation) මත රඳා පවතින හෙයින්, සෑම භෝගයක්ම ගොවීන්ට සමාන ප්‍රතිලාභ ලබා නොදේ. ප්‍රධාන ධාරාවේ ක්‍රමය බෝග එකක් හෝ කිහිපයක් මත යැපීමට පොළඹවයි.
- විශාල අලාභයන්ට ගොදුරු වීමේ අවදානම: කෘතිම පොහොර හා පළිබෝධනාශක මත රඳා නොසිට ගොවීන්ට ඔවුන්ගේ අස්වැන්නෙන් සැලකිය යුතු ප්‍රමාණයක් අහිමි වීමේ අවදානමක් ඇත. ගොවීන්ට ප්‍රමාණවත් අස්වැන්නක් ලබා දෙන තිරසාර පද්ධතියක් ගොඩනැගීම සඳහා අධ්‍යාපනය සහ සහාය අත්‍යවශ්‍ය වේ.
- සහතික කිරීම සඳහා දීර්ඝ සංක්‍රාන්තිය : කාබනික ලෙස ලේබල් කර ඒ අනුව මිල නියම කිරීමට පෙර වසර තුනක් කාබනිකව ගොවිතැන් කළ ඉඩම්වල බෝග වගා කළ යුතුය. මෙයින් අදහස් කරන්නේ ගොවීන් එම වසර තුන තුළ සංක්‍රාන්ති පිරිවැය නිසි මිල ගණන් අය නොකොට දැරීමයි.
තිරසාරභාවය සහ කාබනික ගොවිතැන
තිරසාරභාවය Sustainability යනු කාබනික ගොවිතැන සමඟ බොහෝ විට සම්බන්ධ වන යෙදුමකි, නමුත් එය පැහැදිලි සංකල්පයකි. එක්සත් ජනපද කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ අංශයක් වන ‘ජාතික කාබනික වැඩසටහන‘ කාබනික ගොවිතැන සඳහා ප්‍රමිති සකස් කරයි, නමුත් මෙම ප්‍රමිතීන් තිරසාර ගොවිතැන් ක්‍රමයේ උපරිම ප්‍රමාණය ආවරණය නොකරයි . විශ්වීය අර්ථ දැක්වීමක් නොමැතිකමට තවදුරටත් දායක වන තිරසාර භාවිතයන් කාබනික ගොවිතැනේ අත්‍යවශ්‍ය අංගයක් ද නැද්ද යන්න පිළිබඳ සම්මුතියක් නොමැත.
එක්සත් ජනපද කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුවේ වෙබ් අඩවිය සඳහන් කරන්නේ ‘තිරසාර කෘෂිකර්මාන්තය යනු නිර්වචනය නොසලකා හරින වචනයක් වන අතර එය කර්මාන්තය තුළ “නව්‍ය චින්තනයක්” ඇති කර ඇති බවයි. එක්සත් ජනපද කෘෂිකර්ම දෙපාර්තමේන්තුව විසින් වාර්තා කරන ලද 1990 ගොවි පනත් කෙටුම්පතේ සඳහන් වන්නේ තිරසාරභාවය සඳහා දිගු කාලීන ඉලක්කයක් තිබිය යුතු බවයි:
එක්සත් ජනපදයේ බොහෝ ප්‍රාන්ත, කලාප සහ දේශීය ගොවීන් මූලික ප්‍රමිතීන් ඉක්මවා යන අතිරේක කාබනික ගොවිතැන් ප්‍රමිතීන් ඇත. මීට අමතරව, වෙනත් රටවල් එක්සත් ජනපද ප්‍රමිතීන්ට වඩා වෙනස් කාබනික ගොවිතැන් ප්‍රමිතීන් ස්ථාපිත කර ඇත.
- කාබනික ගොවිතැන අවධානය යොමු කරන්නේ පිටත කෘතිම ගොවිපල යෙදවුම් (synthetic farm inputs) වෙනුවට ස්වාභාවික පරිසර පද්ධති කළමනාකරණය කෙරෙහි ය.
- කාබනික ගොවිතැන් ක්‍රම – බෝග මාරුව (crop rotation) ජෛව විවිධත්වය දිරිගැන්වීම (encouraging biodiversity) ඒකාබද්ධ පළිබෝධ කළමනාකරණය (integrated pest management) සහ තවත් බොහෝ දේ දිරිගන්වයි. ඇත්ත වශයෙන්ම වර්තමාන සාම්ප්‍රදායික ගොවිතැන් ක්‍රමවලට වඩා කාබනික ගොවිතැන පැරණි ය.
- බොහෝ අවස්ථාවන්හීදී, තම නිෂ්පාදන “කාබනික” ලෙස ලේබල් කර අලෙවිකරණය කිරීමට කැමති ගොවීන්ට කාබනික සහතිකය ලැබිය යුතුය.
- කාබනික ගොවිතැන මිනිස්, සත්ව හා ශාක ජීවිතයට බොහෝ ප්‍රතිලාභ ලබා දෙන නමුත් ගොවීන් එහි භාවිතයන් ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී බොහෝ අභියෝගවලට මුහුණ දෙයි.
- තිරසාර කෘෂිකර්මාන්තය Sustainable agriculture බොහෝ විට කාබනික ගොවිතැන සමඟ සම්බන්ධ වී ඇති නමුත් එය වෙනස් නිර්ණායක මත රඳා පවතී.
සැකසුම – තුෂාර වල්ගම